Pedra Viva!, een bedrijf van architecten en stedenbouwkundigen die een passie voor erfgoed delen en die sinds 2020 eigenaar is van de reeds in 2003 ontwijdde kerk van Kaaskerke, willen van dit kerkgebouw en zijn onmiddellijke omgeving een dorpserf maken. Ze willen dat bereiken door allereerst een kwaliteitsvolle centrale ontmoetingsruimte te creëren in zowel het koor van de kerk als in een deel van de buitenruimtes die zo publiek toegankelijk blijven. Daarnaast willen ze rond dit zogenaamd dorpserf wooneenheden voorzien die komen in enerzijds het schip en de toren van de kerk en anderzijds tussen de kerk en de Kaaskerkestraat waar kleinschalige landelijke woningen zouden komen.
Bij de aankoop van de kerk werd door de nieuwe eigenaars in eerste instantie vastgesteld dat door achterstallige onderhoudswerken een snelle herbestemming niet mogelijk zou zijn. Bovendien wilden deze nieuwe eigenaars eerst een grondig herbestemmingsonderzoek uitvoeren. Hierbij werden onder andere in acht archieven zowat drieduizend archiefstukken teruggevonden, met een schat aan grote en kleine verhalen over de kerk en het dorp. Maar om intussen opnieuw leegstand en bijkomende verwaarlozing te vermijden werd in 2021 de kerk wel voorlopig tijdelijk herbestemd als ‘champing’ (=church-camping). (foto) Dit uniek logeerconcept werd hiermee door Pedra Viva! voor het eerst toegepast in België. Met de zes mooie houten slaaphutten (‘champing-pods’) wordt de kerk sindsdien als Bed & Bar Tolomeus verhuurd aan groepen tot 12 personen.
Intussen bleek uit het herbestemmingsonderzoek dat de erfgoedwaarde van de kerk eerder beperkt is en bovendien deels verdwenen of beschadigd was. Bovendien is de identiteit van Kaaskerke de laatste decennia heel sterk onder verstedelijkingsdruk komen te staan. Bij de keuze van de herbestemming van de kerk en de inrichting van de omgeving kan men volgens Wouter Dernau ofwel mee evolueren in deze verdere verstedelijking ofwel trachten een vernieuwde landelijke kwaliteitsvolle identiteit te creëren.
De nieuwe eigenaars kiezen dus bewust voor dat tweede scenario met de realisatie van een dorpserf en de aansluitende wooneenheden in en rond de voormalige kerk. Maar kerkgebouwen blijven ook na een ontwijding belangrijk voor de identiteit van een dorp en een gemeenschap. En dit is volgens Sven Mouton van Pedra Viva! ook het geval met de voormalige Sint-Bartholomeuskerk van Kaaskerke. Met hun visie op de toekomstige herbestemming van de kerk hebben de eigenaars dan ook de ambitie om de identiteit van Kaaskerke te gaan versterken. Ze vonden het dan ook belangrijk dat hun ideeën over de kerk en het dorp in eerste instantie werden voorgesteld aan het Bewonersplatform van Kaaskerke. Dat gebeurde gisteren in primeur voor de Kaaskerkenaars.
Vanwege de impact van het herbestemmingsvoorstel op de omgeving in Kaaskerke willen de eigenaars overigens verder een open dialoog blijven aangaan, niet alleen met alle betrokken overheden en adviesinstanties maar ook met de omwonenden. Op basis van de diverse reacties zal hierna het onderzoek en het ontwerp nog worden bijgestuurd. Pas nadat er een brede consensus is over het herbestemmingsvoorstel zullen de eigenaars een omgevingsvergunning aanvragen. (DLD)