Momenteel loopt in de Diksmuidse Sint-Niklaaskerk een tentoonstelling over een … verdwenen kerk.  Want de vroegere Sint-Niklaaskerk, zoals ze bestond voor 1914, is, op enkele kunstschatten en brokstukken na, volledig verdwenen.  Het monumentale doksaal, het schilderij Aanbidding der Wijzen van Jacob Jordaens, het renaissance-koorgestoelte van de gebroeders van de Velde, het zijn nog slechts herinneringen aan die rijke mooie Sint-Niklaaskerk van weleer.

Het is Herman Demoen die samen met een werkgroep deze tentoonstelling onder de veelzeggende naam “Sint-Niklaaskerk, een verhaal van schoonheid, een verhaal van puin” heeft opgezet.  Maar dat verhaal van schoonheid moet jammer genoeg gemaakt worden met … het puin.  Zo had de Sint-Niklaaskerk een wereldvermaard doksaal waarvan nog slechts tekeningen, foto’s en enkele brokstukken en puin resten.  Ook de Duitsers hadden weet van de beroemdheid van het Diksmuidse doksaal in de vernielde kerk.  Ze probeerden tijdens de oorlog nog zoveel mogelijk brokstukken te recupereren, hopend dat ze het doksaal zouden kunnen terug samenstellen. Erin geslaagd zijn ze niet, maar uit een krantenknipsel dat te zien is op deze expo, blijkt toch dat ze al een eind op weg waren.  De kisten met de resten van het doksaal werden naar Stuttgart gebracht maar het doksaal zelf zou nooit meer herrijzen.  Uiteindelijk kwamen nog slechts enkele brokstukken naar Diksmuide terug.  Uit deze details blijkt alvast van wat een schoonheid dit kunstwerk inderdaad was.
Ook het beroemde koorgestoelte en de immense sacramentstoren zijn verloren gegaan.  Van dat laatste is een kleine kopie, van de hand van wijlen Jozef Decrock te zien op de expo (foto).  De kunstschatten die er te zien zijn, zijn daarentegen wel origineel.  De toenmalige deken Moeyaert die Diksmuide halsoverkop moest verlaten, kon dit zilverwerk niet meer in veiligheid brengen maar zijn parochianen deden dit wel.  Via Oudekapelle en Alveringem kwamen ze in Parijs terecht om na de oorlog terug naar Diksmuide te komen. Ook het schilderij “De geboorte van Maria” is nog ongeschonden omdat het in 1914 in Brugge verbleef voor restauratie.  Maar toch zou het niet meer terugkeren naar Diksmuide, het hangt nu in het Brugse Groeninghemuseum.
De vooroorlogse Sint-Niklaaskerk was tenslotte nog befaamd om zijn monumentaal schilderij van Jacob Jordaens “De aanbidding der wijzen”.  Of het verloren gegaan is, dan wel nog ergens rust in een “vergeten” kelder of zolder, is een vraag die op vandaag niet kan beantwoord worden.  Feit is dat ze niet verloren gegaan is bij de allesvernietigende bombardementen.  Ten bewijze daarvan een foto op de expo met de gedeeltelijk vernielde kerk waarop het schilderij duidelijk is weggehaald.  Herman Demoen heeft enkel weet dat voor het schilderij nog een kist werd gemaakt en dat het hierin is overgebracht naar de toenmalige broedersschool aan de Oostendestraat.  Maar dat is het laatst bekende adres, vanaf daar is men het spoor bijster.  Of het alsnog vernield is, dan wel meegenomen werd naar Duitsland en misschien vandaag nog bestaat, hierover kon niets achterhaald worden.

Andere bezienswaardigheden van deze tentoonstelling zijn ondermeer een gipsen afgietsel van een origineel beeld van de H. Barbara en de torenhaan en een klok uit de beiaard van de kerk die na de oorlog uit Duitsland terugkeerden.
Tenslotte is er nog het schilderij van Maurice Catteeuw.  Ook al is het niet van een hoog kunstgehalte, toch geeft het een mooi beeld op het brandend Diksmuide tijdens de eerste oorlogsdagen.  Het panoramisch zicht, met een brandende Sint-Niklaaskerk, geeft een beeld van Diksmuide van de minotterie tot het begijnhof.  Het origineel, geschilderd op verschillende panelen, is te zien op de tentoonstelling “De IJzer, onze laatste hoop” in de IJzertoren.  In de Sint-Niklaaskerk staat een fotografische afdruk op doek dat gemaakt is door de Diksmuidse fotograaf Peter Stuyck.
Tenslotte is er nog een overzicht van alle vooroorlogse kerken in Groot-Diksmuide.

Deze tentoonstelling is nog tot het einde van het jaar iedere dag gratis te bezoeken tijdens de gewone openingsuren van de Sint-Niklaaskerk : van 8.30 u tot 19 u. (DLD)