Begin september 1944, 75 jaar geleden.  De bevrijding lonkt voor Diksmuide.  Nadat op 6 september een voorpost van het Canadees leger in Diksmuide arriveerde was het ’s anderendaags, op 7 september, dan echt D-day voor Diksmuide, de Canadese troepen trokken Diksmuide binnen.  Maar opvallend, na de vele festiviteiten rond 100 jaar WO I, gaat komend weekend de 75ste verjaardag van de bevrijding van Diksmuide na de tweede wereldoorlog in stilte voorbij.  Geen verse bloemen bij de vier monumenten van de bevrijders op het Italiëplein, Diksmuide herdacht zijn bevrijders al begin augustus toen bloemen werden gelegd tijdens de passage van de Vierdaagse van de IJzer.  Op de bevrijdingsdag zelf, zaterdag 7 september, is er geen plechtigheid meer maar Diksmuide herdenkt zijn bevrijders anderzijds wel ieder jaar, zo verduidelijkt burgemeester Laridon.  De 75ste verjaardag van de verzetsdaad, waarbij bijna 300 gevangenen enkele dagen voor de bevrijding werden gered uit de Duitse trein naar de hel, wordt niet herdacht maar wij brengen het nog even in herinnering.

Aan de spreekwoordelijke vooravond van de eigenlijke bevrijding, konden in 1944 de Diksmuidelingen nog 286 Joden, gedeporteerden en politieke gevangenen redden van een gewisse dood.  Zij waren in een overvolle goederentrein op weg naar de Duitse uitroeiingskampen.  Maar door sabotagedaden van het verzet in Zarren, raakte deze trein geblokkeerd in het Diksmuids station.  Op 4 september, vandaag net 75 jaar geleden, werden deze gevangenen nog vanuit de beestenwagons overgebracht naar opvangcentra in de stadsschool op het Schoolplein en Den Tap (Onze Kring) in de Wilgendijk.  Maar onderweg trokken de Diksmuidelingen de Belgen, Fransen en Joden in hun huizen binnen.  Zo bleven nog bijna enkel Russen over toen de groep bij de opvangcentra arriveerde. Maar uiteindelijk zou iedereen bevrijd worden.  In 2012 verscheen er nog het boek ‘Trein naar de hel’ van de hand van André Gysel, Brecht Schotte en Chris Vandewalle over deze verzetsdaad.  (klik hier).
Nadat op 6 september een voorpost van de Canadezen reeds Diksmuide had bereikt, zou de hoofdmacht uiteindelijk op 7 september Diksmuide bevrijden.  In het boek ‘2de wereldoorlog in Diksmuide’ laat auteur Eric Seurynck optekenen dat vanaf de avond van 7 september een colonne van zowat 600 tanks en 1.800 voertuigen Diksmuide binnen reed.  Tot gevechten kwam het niet meer.  De Duitse troepen die in Diksmuide gelegerd waren, hadden al op 5 september de opdracht gekregen de stad te verlaten.  Het bevrijdingsleger deelde chocolade, cornedbeef en sigaretten uit, zo liet Roger Haesaert uit Esen optekenen in het boek van Eric Seurynck.  Er werd overal op straat gefeest, de Canadezen werden triomfantelijk onthaald.
Maar de vreugde die met de bevrijding gepaard ging, sloeg al vlug om in woede.  Het was het begin van de volksrepressie, ook in Diksmuide zou de rechteloosheid heersen. (DLD)